Uit welke hoek waait de wind?

Op 30 december 2022 trad een tijdelijke Europese Noodverordening in werking om op korte termijn meer projecten voor hernieuwbare energie te kunnen realiseren. De verordening – die rechtstreekse werking heeft en dus niet moet worden omgezet in een wet of decreet – beoogt de afhankelijkheid van gas te verminderen. De verordening heeft een tijdelijk karakter en geldt tot minstens 29 juni 2024.

De verordening mikt op enerzijds een versnelde vergunningsprocedure (of zelfs een automatische vergunning) voor volgende projecten. Anderzijds mikt de verordening op een soepelere beoordeling van de effecten op mens en milieu bij aanvragen voor planning, bouw en exploitatie van installaties voor de productie van energie uit hernieuwbare bronnen, de aansluiting ervan op het net, het bijhorende net zelf of opslagactiva.

Toepassingsgebied

Volgende projecten vallen onder het toepassingsgebied van de verordening:

• Installatie van nieuwe zonnepanelen, zonneboilers en energieopslagfaciliteiten:
  • In de gevallen dat er een omgevingsvergunning nodig is voor deze installaties, bepaalt de verordening dat de doorlooptijd van de vergunningsprocedure voor installaties met een capaciteit vanaf 50kW maximaal 3 maanden mag duren. Het gaat enkel over installaties op constructies, dus o.a. de aanleg van een zuiver zonnepanelenpark valt niet onder deze toepassing. Het niet-naleven van de termijn is echter niet gesanctioneerd.
  • Installaties met een capaciteit tot 50 kW worden stilzwijgend vergund als de bevoegde overheid binnen de maand na de ontvankelijkheids- en volledigheidsverklaring van de aanvraag geen beslissing heeft genomen, tenzij er problemen zouden zijn met de veiligheid, stabiliteit en betrouwbaarheid van het net.
  • Er moet geen milieueffectenrapportage of -screening worden uitgevoerd voor deze projecten.
• Repowering van projecten voor hernieuwbare energie, hiermee worden de projecten voor het vernieuwen of vervangen van installaties voor de elektriciteitscentrales die hernieuwbare energie vernieuwen zoals zonnepanelen, windturbines en soortgelijke bedoeld.
  • De doorlooptijd van de vergunningsprocedure bedraagt maximaal 6 maanden, maar er lijkt geen sanctie te zijn bij overschrijding van deze termijn. De termijnen uit het Omgevingsvergunningsdecreet, die wel bindend zijn, zijn vaak echter korter dan 6 maanden, m.n. 60, 105 of 120 dagen. Bij overschrijding van die termijnen zonder beslissing, is er een stilzwijgende weigering.
  • De doorlooptijd van een vergunningsprocedure voor de installatie op het net die de capaciteit met maximaal 15% doet stijgen, moet binnen de 3 maand worden beoordeeld. Een aanvraag tot aansluiting is echter geen Vlaamse bevoegdheid.
  • De effectenbeoordeling inzake mens en milieu wordt beperkt tot een beoordeling van de aanzienlijke gevolgen van de wijziging of uitbreiding, dus niet van het gehele project. Als de installatie voor repowering geen extra plaats inneemt en de milieumaatregelen voor de oorspronkelijke installatie worden nageleefd, is het project vrijgesteld van de m.e.r.screening, ontheffing of opmaak van een project-MER.
• Installatie van warmtepompen
  • De doorlooptijd voor de vergunningsprocedure van een installatie bedraagt 1 maand voor een warmtepomp en 3 maanden voor een geothermische warmtepomp. Een overschrijding van de termijn wordt niet gesanctioneerd.
• Noodzakelijke aansluitingen op het elektriciteitsnet
  • Dit betreft geen Vlaamse bevoegdheid.

Enkele eerste bedenkingen bij de verordening

De doorlooptijd van de vergunningsprocedures worden ingekort. In sommige gevallen strijden zij met de termijnen van 60, 105 of 120 dagen uit het Omgevingsvergunningsdecreet. De rechtsgevolgen van het overschrijden van de termijnen uit het Omgevingsvergunningsdecreet verschillen ten opzichte van de rechtsgevolgen van de overschrijding van de Noodverordening. Er wordt niets bepaald over de termijnen in graad van beroep, net zomin als de mogelijkheid om een beroep aan te tekenen. Er wordt dus vanuit gegaan dat de ‘gewone’ beroepsprocedures zoals voorgeschreven in het Omgevingsvergunningsdecreet van toepassing zijn.

Daar waar de rechtspraak over de effectenbeoordelingen inzake mens en milieu dusdanig streng is, is de verordening zeer soepel met de beoordeling van deze effecten en is de beoordeling in sommige gevallen (supra) zelfs niet vereist.

Er kan worden gesteld dat de inspraakmogelijkheden van derden door middel van deze noodverordening ingeperkt, aangezien door de korte termijnen vaak geen openbaar onderzoek zal worden georganiseerd en er toch een stilzwijgende vergunning kan worden afgeleverd voor aanvragen die betrekking hebben op de installatie van zonne-energie-installaties.

Ook het inkorten van de termijnen, en ingeval van zonne-installaties de automatische vergunning binnen een maand na het uitblijven van een beslissing, perken de beoordelingsvrijheid van de vergunningverlenende overheid in. De toekomst zal dus moeten uitwijzen of de verordening stand kan houden, ook al is ze tijdelijk van aard. 

_____

Als vergunningsaanvrager kan u uiteraard uw voordeel doen met deze versoepelde procedures. U grijpt dus best nu uw kans om uw aanvraag in te dienen!

Heeft u vragen inzake deze materie? Contacteer ons gerust via het onlinecontactformulier, of neem contact met ons op via omgeving@lawtree.be. Telefonisch zijn wij bereikbaar via +32 (0)14 49 98 20 (Turnhout) +32 (0)3 345 35 05 (Antwerpen).